(januari 2015)

Het is goed om bij deze vraag stil te staan aan het begin van dit nieuwe jaar. Vaak is dat een moment om je af te vragen welke keuzes je maakt. Veel mensen hebben goede voornemens. Misschien u of jij ook wel. Maar de vraag is welke dat dan zijn. Waarin zoeken wij ons geluk? Van 9 januari t/m 8 februari is de maand van de spiritualiteit. In onze samenleving is er een groeiende behoefte aan inspiratie en zingeving, binnen en buiten de kerk. Mensen zoeken naar een goede balans tussen materiële welvaart en geestelijk en lichamelijk welzijn.

Maand van de spiritualiteit
Het thema van de maand van de spiritualiteit is dit jaar: ‘Het gelukkige lichaam’. Al in de Oudheid streefde men naar een gezonde geest in een gezond lichaam. En uit eigen ervaring kennen we het gevoel van geestelijk welbevinden wanneer we fit zijn van lijf en leden. We zitten ‘lekker in ons vel’ wanneer lichaam en geest in balans zijn.
Maar is een gezond lichaam ook voorwaarde voor een gelukkig leven? Bèn ik mijn lichaam of hèb ik mijn lichaam?
In deze tijd is er veel aandacht voor lichaamsbeweging en gezond eten. Benadrukt wordt dat het belangrijk is om goed voor onszelf te zorgen. Zo zijn er aan het begin van een nieuw jaar altijd oproepen om af te vallen en te stoppen met roken. Rust nemen, gezond leven, luisteren naar je lichaam. Het zijn belangrijke voornemens op weg naar een manier om te leren wat je écht gelukkig maakt. Want niets is zo mooi als een lichaam in balans. Maar we kunnen ons wel afvragen of we hierdoor echt de zin van ons leven ontdekken. Hoe dan ook, willen we in dit leven streven naar geluk of spiritueel inzicht, dan kunnen we niet om ons lichaam heen.

Lichaam en geest
Aandacht voor ons lichaam is dus belangrijk. In onze christelijke traditie is dat vaak anders geweest. De nadruk lag vooral op de geest en de ziel, en het lichaam werd soms zelfs als iets minderwaardigs gezien. Dat kwam vooral door de invloed van het griekse denken via de filosoof Plato. Hij verdeelde de werkelijkheid in materie en geest. Alle materie, het lichamelijke, zag Plato als tijdelijk, vergankelijk en dus minderwaardig,. Maar het geestelijke, de ziel, zag hij daarentegen als eeuwig en onveranderlijk en daardoor ver boven de materie verheven. Hij zag het zelfs zo dat het lichaam de kerker is van de ziel, de ziel is in het lichaam gevangen en moet daaruit bevrijd worden. Dit alles heeft ook grote invloed gehad op het christendom. Er werd heel negatief gedacht over het lichaam en dus ook over seksualiteit. Ook de reformatoren Luther en Calvijn verbonden het lichamelijke heel sterk met de zonde, waardoor de negatieve benadering van het lichaam werd versterkt.
Met name voor vrouwen had dit grote gevolgen. Vrouwen werden en worden geïdentificeerd met natuur, het lichamelijke, mannen met cultuur, geest, ratio. En de geest werd dus hoger gewaardeerd dan het lichaam. En dit werkt nog steeds door in de kerk. Er is in veel kerken minder ruimte voor vrouwen. En nog altijd krijgt de geest en het verstand meer aandacht dan het lichaam en het gevoel.

De bijbel
Toch stemt dit niet overeen met wat we in de bijbel tegenkomen. Zo kent bijvoorbeeld het Jodendom geen scheiding tussen lichaam en geest. Ook het Oude Testament kent dat onderscheid niet. En in het Nieuwe Testament heeft Jezus positieve aandacht voor de hele mens, lichaam en geest. Paulus ziet zelfs het lichaam als tempel van de ziel, waardoor het belangrijk is om goed voor ons lichaam te zorgen. We hoeven niet perfect te zijn, ons lichaam mag er zijn in alle kwetsbaarheid.
En ook de menswording van God in de geboorte van Jezus laat zien hoe God menselijk, lichamelijk onder ons aanwezig is.

Balans tussen lichaam en geest
Gelukkig komt er in onze tijd een wat meer positieve benadering van het lichamelijke. Mensen ontdekken hoe belangrijk het is dat er een goede balans is tussen lichaam en geest. Want we kunnen ze niet los van elkaar zien. Lichaam en geest hebben invloed op elkaar. Daarom is het belangrijk voor beide aandacht te hebben. Ook in het geloof is dat belangrijk. We hebben daarbij ons lichaam en onze geest nodig, ons verstand èn ons gevoel.

God in ons
Zo kunnen we ervaren dat God niet alleen buiten ons is, maar ook in ons. De Geest van God is in ons aanwezig, in onze geest en in ons lichaam. We kunnen Gods liefde ontdekken als totaalervaring van lichaam en geest. Zo kunnen we geloven met alles wat in ons is.
We kunnen pas echt gelukkig worden, als we een heel mens zijn. Bij God mogen we er zijn, met ons lichaam en onze geest. Gelukkig maar!